ძაღლი არ ჭამს და უხალისო გახდა – რა არის ამის მიზეზი?

ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სიმპტომი, რის გამოც შინაური ცხოველების პატრონები მიდიან ვეტერინართან, არის მათი ძაღლის უმადობა. და გასაკვირი არ არის, ეს მდგომარეობა დამახასიათებელია მრავალი დაავადებისთვის.   მნიშვნელოვანია იცოდეთ, რომ ჭამაზე უარის თქმა და უსიცოცხლობა შეიძლება იყოს გამოწვეული ფიზიოლოგიური (ორგანიზმის ნორმალური ცვლილებები, რომელიც არ საჭიროებს მკურნალობას) და პათოლოგიური (ზოგიერთი ორგანო დაზიანებულია და უჭირს ფუნქციონირება) მიზეზებით. ამ სტატიაში ჩვენ ვისწავლით რა უნდა გავაკეთოთ მაშინ, როდესაც ძაღლი უარს ამბობს ჭამაზე და გავაანალიზოთ ამის შესაძლო მიზეზები.

როდის არის საჭმელზე უარის თქმა ნორმალური?

მოდით უფრო დეტალურად განვიხილოთ ფიზიოლოგიური მიზეზები, რის გამოც ძაღლი არ ჭამს. მოწყენილობა და ცუდი განწყობა. ძაღლი შეიძლება იყოს ცუდ ხასიათზე ან, მარტოობის გამო, შეიძლება მოწყენილიც იყოს. ზოგიერთი ჯიში უფრო მიდრეკილია ემოციური განწყობის ცვალებადობისკენ და სხვაგვარად უმკლავდება. ზოგი დეპრესიაშია, რის შედეგადაც ძაღლს მადა ეკარგება, ზოგი თავისით პოულობს გასართობს, თამაშობს სათამაშოებით და ა.შ. გარემო ფაქტორებმა, როგორიცაა ცხელი ამინდი, ასევე შეიძლება შეცვალოს შინაური ცხოველის ქცევა. ჰაერის მაღალ ტემპერატურაზე ორგანიზმში სითხის ნაკლებობა ვითარდება, რის შედეგადაც ძაღლი უსიცოცხლო ხდება და შესაძლოა უარი თქვას ჭამაზეც. ამ ცხოველებს სჭირდებათ დღე-ღამეში დაახლოებით 50 მლ/კგ დალევა, ამიტომ აუცილებელია მოხმარებული წყლის რაოდენობის კონტროლი, რათა თავიდან აიცილოთ დეჰიდრატაცია.

ჭარბი წონა. თუ დღეში მიღებული კალორიების რაოდენობა დახარჯულზე მეტია, შინაური ცხოველი წონაში მოიმატებს. და ამას, თავის მხრივ, შეუძლია, შეცვალოს ცხოველის ჩვეული ქცევა, ის ნაკლებად აქტიური გახდება, გემოვნება შეიძლება შეიცვალოს, კვების კუთხით. დაღლილობა – კიდევ ერთი ფაქტორი, რომელიც ხსნის იმ ფაქტს, რომ ძაღლი არ ჭამს და უხალისო გახდა. თუ სიმპტომების გამოვლენამდე ერთი დღით ადრე ძაღლს ჰქონდა გაზრდილი აქტივობა, თამაშები, ვარჯიში, მაშინ უბრალოდ ცოტა უნდა დაასვენოთ. ჩვეულებრივ, დასვენებიდან 1-2 დღის განმავლობაში შინაური ცხოველის მდგომარეობა სტაბილურდება და ის უბრუნდება ცხოვრების ჩვეულ რიტმს. და პირიქით, ძალიან მცირე აქტივობამ შეიძლება გამოიწვიოს მადის დაქვეითება. ვინაიდან ძაღლი ენერგიას ვერსად ხარჯავს, ის ამცირებს მიღებული კალორიების რაოდენობას, ჭამაზე უარის თქმით. სტრესმა ასევე შეიძლება გავლენა მოახდინოს მადასა და აქტივობაზე. ძაღლებმა შესაძლოა განიცადონ საცხოვრებელი ადგილის შეცვლა, საყვარელი სათამაშოს ან პატრონის არარსებობა. სტრესი შეიძლება გამოიწვიოს ოჯახის ახალმა წევრებმა, სტუმრებმა, ახალმა შინაურმა ცხოველებმა ან თუნდაც სეზონმა. შემოდგომაზე ძაღლები უმოქმედონი არიან, ზამთარში კი სცივათ. ძაღლის ასაკი ასევე გავლენას ახდენს მის კვებასა და აქტივობაზე. ხანდაზმული შინაური ცხოველები უფრო მეტ ყურადღებას აქცევენ დასვენებას და ძილს, ვიდრე აქტიურ თამაშებს. ორგანიზმში ცვლილებები ეტაპობრივად მიმდინარეობს და აღნიშნული ცვლილებები სხვადასხვა ჯიშებში სხვადასხვა ასაკში ჩნდება. დიდი ზომის ჯიშები უფრო სწრაფად ბერდებიან, ვიდრე მინიატურული. არსებობს გენდერული განსხვავებებიც. მაგალითად, არაკასტრირებული მამრი ჩვეულებრივ ცუდად ჭამს „სექსუალური აქტიურობის“ პერიოდის გამო. მდედრი ძაღლები იცვლიან ქცევას ესტრუსისა და ორსულობის დროს ან მშობიარობის შემდეგ პირველ დღეებში. უხალისობა, დვრილების გამკვრივება, მუცლის მოცულობის მატება შეიძლება მიუთითებდეს ორსულობაზე ან ცრუ ორსულობაზე, რაც ხსნის იმას, თუ რატომ არ ჭამს ძაღლი და ხდება უმოქმედო. საკვების ხარისხი ასევე მოქმედებს მადაზე. ეკონომიურმა საკვებმა ან ბინძურმა წყალმა შეიძლება გამოიწვიოს კუჭისა და ნაწლავების დაავადება. ძაღლი ამას დაიმახსოვრებს და მომავალში უარს იტყვის ჭამაზე და დალევაზე. მას ასევე შეიძლება, არ მოეწონოს საჭმლის სუნი ან გემო. თქვენ უბრალოდ უნდა შეცვალოთ წყალი და მიართვათ არომატული საკვები, რათა შინაურ ცხოველს მადა ჰქონდეს. საკვების არჩევითობა არ არის მასზე უარის თქმის უიშვიათესი მიზეზი. ზოგიერთი ძაღლი ასევე არ ჭამს სხვისი თასიდან, სხვისი ხელიდან ან უბრალოდ თუ საკვები მათთვის უჩვეულოა.

საკვებზე უარის თქმისა და აქტივობის შემცირების შესაძლო მიზეზები

როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ, მიზეზები შეიძლება იყოს არა მხოლოდ ფიზიოლოგიური, არამედ პათოლოგიურიც. ჭამაზე უარის თქმა, უხალისობა, ძაღლის ჩვევების ცვლილება შეიძლება მიუთითებდეს ორგანიზმში დაავადების განვითარებაზე. სამწუხაროდ, ეს ძალიან გავრცელებული სიმპტომებია და ბევრ დაავადებას ეხება. ჩვენ უფრო დეტალურად გავარჩევტ მიზეზებს, რის გამოც ძაღლი შეიძლება ცუდად იკვებებოდეს.

მზის დარტყმა

მზის დარტყმის პირველი ნიშნები ძალიან ჰგავს ჩვეულებრივ დაღლილობას. ძაღლი არ ჭამს, ბევრ წყალს სვამს, ენა გამოყოფილი აქვს და მძიმედ სუნთქავს, უსიცოცხლოა, ძლიერ ყეფს და სხეულის ტემპერატურა იმატებს. მზის დარტყმის ამოცნობა ადვილია, რადგან ის გამოწვეულია გარემოს მაღალი ტემპერატურით და მისი სიმპტომები, ჩვეულებრივ, ვლინდება ზაფხულში ხანგრძლივი გასეირნების, გარე გამოფენების ან ვარჯიშის შემდეგ. ეს საკმაოდ საშიში მდგომარეობაა, რომელიც იწვევს გაუწყლოებას, სხეულის ტემპერატურის აწევას და შინაური ცხოველის სიკვდილსაც კი.

ჰიპოთერმია

მზის დარტყმის საპირისპირო რეაქციაა, რაც ასევე შეიძლება გამოვლინდეს იმით, რომ ძაღლი წევს გამოფიტული და საკმაოდ უსიცოცხლოა. მისი სხეულის ტემპერატურა ეცემა, სხეული ენერგიის დაზოგვის რეჟიმშია, ამის გამო შინაური ცხოველი ცოტას მოძრაობს და არ აინტერესებს არც საკვები და არც სათამაშოები. კანი ფერმკრთალი ხდება, თათების მგრძნობელობა იკლებს და ცივდება.

ღვიძლის დაავადება

ღვიძლი, როგორც ორგანო, ძალიან მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ნახშირწყლების, ცხიმების, ცილებისა და ვიტამინების ცვლაში. ის ასევე ანეიტრალებს ორგანიზმში შემავალ ან მასში წარმოქმნილ შხამებს. ღვიძლის უკმარისობის შემთხვევაში, ორგანიზმის ზოგადი მდგომარეობა უარესდება, ძაღლი არ ჭამს, ხდება დეპრესიული, ბევრ წყალსს სვამს და შარდავს, უვითარდება ღებინება, დიარეა ან ყაბზობა, კანის, თვალებისა და ღრძილების სიყვითლე და მოცულობის ზრდა. მუცელიც იმატებს ზომაში.

თირკმლის დაავადება

თირკმელები არის მთავარი ორგანო, სადაც შარდი წარმოიქმნება და სისხლის ცილები იფილტრება. თირკმელების დაავადების დროს ძაღლი არ ჭამს, იშვიათად შარდავს, მაღლა წევს ზურგს და აგრესიულად რეაგირებს ზურგის პალპაციაზე. მისი მდგომარეობა ხდება დეპრესიული, იმატებს ტემპერატურა, მცირდება გამოყოფილი შარდის მოცულობა, ღებინება ხშირად პროგრესირებს. ცხოველის კანი ხდება მშრალი და არაელასტიური, ჩნდება აცეტონის სუნი.

კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დაავადებები

გაუვალობა, გასტრიტი (კუჭის ანთება), ენტერიტი (ნაწლავის ანთება) იწვევს ტკივილს, მეტეორიზმსა და შებერილობას. დაავადების მიზეზები შეიძლება იყოს არასწორი კვება, ვირუსული და ბაქტერიული ინფექციები, გენეტიკური მიდრეკილება, საკვების კომპონენტების აუტანლობა, უცხო სხეულების ჭამა ან ყაბზობა. ასეთი მდგომარეობის სიმპტომები: ძაღლი არ ჭამს, აქვს ღებინება, ფაღარათი, ან, პირიქით, არ აქვს კუჭის მოქმედება, მუცელი დაჭიმული და მტკივნეულია.

ონკოლოგია

კიბო გვხვდება ყველა ასაკის ძაღლებში, ლეკვებსა და მოზრდილებში. ის ხშირად შეუმჩნეველი რჩება დიდი ხნის განმავლობაში, ან მისი სიმპტომები შენიღბულია სხვა დაავადებებში. ონკოლოგიური დაავადებების განვითარებით, ხილული სიმსივნეების გარდა, ასევე ვლინდება ისეთი სიმპტომები, როგორიცაა აპათია, მუცლის მოცულობის მომატება, სუნთქვის ცვლილება, პერიოდული ცხელება და უმადობა.

ვირუსული ინფექციები

როდესაც ვირუსი ხვდება ძაღლის სხეულში, მისი იმუნური სისტემა ცდილობს მასთან ბრძოლას. შედეგად, ტემპერატურა იმატებს და ძაღლი არ ჭამს. ზოგადად, გავრცელებულია რამდენიმე ვირუსული დაავადება. ეს არის პარვოვირუსული ენტერიტი, ჰეპატიტი, ცოფი, ლეპტოსპიროზი, ძაღლის პარაგრიპი. მათი თანმხლები სიმპტომები დამოკიდებულია სხეულის დაზიანებულ სისტემაზე – ხველა, ცხვირიდან გამონადენი ან ფხვიერი განავალი და შეიძლება გამოიწვიოს ღებინებაც.

პირის ღრუს დაავადებები

პირის ღრუს ყველა პათოლოგიას თან ახლავს მტკივნეული შეგრძნებები. ღრძილების ანთება, კბილ(ებ)ზე ქვები და, შედეგად, კბილების ფესვების განადგურება, ფლუსის განვითარება, კბილის არხების გამოჩენა – ეს ყველაფერი შეიძლება იყოს საკვებზე უარის თქმის მიზეზი.

გულმკერდის ღრუს პათოლოგიები

გულმკერდის ღრუში არის გული, ფილტვები, ბრონქები, ტრაქეა და საყლაპავი. ეს არის სასიცოცხლო ორგანოები და თუ ისინი სრულად არ ასრულებენ თავიანთ ფუნქციას, ძაღლის ზოგადი მდგომარეობა უარესდება. გარდა ამისა, უვითარდებათ ქოშინი, ფიზიკური აქტივობის აუტანლობა, ხველა, იცვლება სუნთქვის ტიპი, ძაღლი იწყებს მუცლით სუნთქავს.

ტკივილი ან ქავილი

ქავილი, სიწითლე, ნაწიბურები, ანთება კანზე, ნებისმიერი ტკივილი – ძაღლი გრძნობს ამ ყველაფერს, როგორც ადამიანი. ამიტომ, თუ გახსოვთ საკუთარი თავი, როცა რაღაც გტკივათ ან გექავებათ მუდმივად, მიხვდებით, რატომ არ ჭამს ძაღლი და იცვლება მისი ქცევა.

ძვალ-სახსროვანი აპარატის დაავადებები

ნებისმიერი ცვლილება კუნთებში, სახსრებსა და იოგებში იწვევს შინაური ცხოველის დისკომფორტს. ძაღლი ხდება უსიცოცხლო, არ ჭამს, ვლინდება შებოჭილობა მოძრაობებში, კოჭლობა. შინაური ცხოველი უარს ამბობს ჩვეულებრივ მოძრაობებზე – კიბეებზე ასვლაზე, ხტუნვაზე, ასევე შეიძლება ტორტმანობდეს.

მოწამვლა

თუ ძაღლი არ ჭამს, მას აქვს დიარეა, ღებინება, მაღალი სიცხე, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ეს არის მოწამვლა. ცხოვრებაში ძაღლს შეიძლება შეხვდეს მრავალი შხამი – საკვები, საყოფაცხოვრებო ქიმიკატები, მედიკამენტები, მცენარეული შხამები და შხამები ქუჩაში. მოწამვლის სიმპტომები დამოკიდებული იქნება შხამის ტიპზე და რომელ ორგანოზე მოქმედებს იგი.

პარაზიტული ინფექციები

მსოფლიოში უამრავი პარაზიტია, რომლებითაც ძაღლი შეიძლება დაინფიცირდეს ნებისმიერ ასაკში და წელიწადის ნებისმიერ დროს. არსებობს შინაგანი პარაზიტები – ჰელმინთები, ასევე გარეგანი – რწყილები, კოღოები, კანქვეშა და იზოდიდური ტკიპები. კოღოებსა და ტკიპებს შეუძლიათ შიდა პარაზიტების გადატანა, რომლებიც გავლენას ახდენენ გულზე, სისხლის უჯრედებსა და კუნთებზე. ნებისმიერი პარაზიტი შეიძლება იყოს მიზეზი იმისა, რომ ძაღლი არ ჭამს.

დიაგნოსტიკა

ძაღლის უმადობა მხოლოდ დაავადების სიმპტომია და გამოჯანმრთელებისთვის საჭიროა დიაგნოზის დასმა. ამისთვის საჭიროა კვლევების ჩატარება. გამოკვლევის დროს ვეტერინარი ჩვეულებრივ სვამს წინასწარ დიაგნოზს, ადგენს სად არის ლოკალიზებული პრობლემა: მუცლის ან გულმკერდის ღრუში, კუნთებში, ძვლებში, პირის ღრუში თუ კანზე. შემდეგ, სპეციალისტი ნიშნავს გამოკვლევას. მუცლის ღრუს გამოკვლევა ხელს შეუწყობს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის, ღვიძლის, თირკმელების სხვადასხვა ეტიოლოგიის – ვირუსული, ბაქტერიული, ენდოკრინული დაავადებების იდენტიფიცირებას. მუცლის ღრუს გამოკვლევა ხდება ექოსკოპიისა (ულტრაბგერითი გამოკვლევა) და რენტგენის გამოყენებით, სადაც სპეციალისტი აღწერს, როგორ გამოიყურება ორგანოები, შეიცვალა თუ არა მათი სტრუქტურა და არის თუ არა მასში უცხო სხეულები. სისხლის ტესტები (კლინიკური და ბიოქიმიური) აჩვენებს, თუ როგორ მუშაობს ორგანოები, დაადგენს არის თუ არა ანთების ნიშნები ან პრობლემები სისხლის წითელ უჯრედებთან.

გულმკერდის გამოკვლევა ტარდება რენტგენის გამოყენებით, თუ ეჭვი აქვთ გულის პათოლოგიაზე, მას ემატება ულტრაბგერითი შემოწმება და ეკგ (ელექტროკარდიოგრამა). სისხლის ანალიზი აჩვენებს, მოქმედებს თუ არა ფილტვების ან გულის პრობლემა სხვა ორგანოებზე. გული ხომ სისხლს აწვდის ყველა ორგანოს, ხოლო ფილტვები ამარაგებს სისხლს ჟანგბადით, ფილტვებისა და გულის დაავადებებით დაზარალდება სხეულის მთელი სტრუქტურა. კუნთები და ძვლები მოწმდება რენტგენის საშუალებით, თუ საჭიროა ფართო დაზიანებების შედეგების შეფასება, გამოიყენება ულტრაბგერითი შემოწმებაც. ქავილის დიაგნოსტიკისთვის კანის გამოკვლევა საჭიროებს კანიდან ნაცხის აღებას, ციტოლოგიასა და ტრიქოსკოპიას (თმის გამოკვლევა). თუ ძაღლი არ ჭამს და უხალისოა, შეიძლება იყოს ეჭვი პირის ღრუს დაავადებაზე. ამაში დასარწმუნებლად საკმარისია მისი პირის ღრუს გამოკვლევა. როგორც წესი, ამ გზით თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ ძირითადი პრობლემები ან დაზიანებული კბილები. ამ უკანასკნელ შემთხვევაში „პაციენტს“ ამისამართებენ სტომატოლოგთან. სპეციალისტი დანიშნავს პირის ღრუს გაწმენდას კბილების ამოღებით ან დამატებით გამოკვლევებს სტომატოლოგიური გამოსახულების სახით. სტანდარტული ტესტების შემდეგ შეიძლება საჭირო გახდეს უფრო კონკრეტული კვლევები. მაგალითად, ონკოციტოლოგია – სიმსივნის გამოვლენისას, სითხეების დათესვა – ბაქტერიულ ინფექციაზე ეჭვის შემთხვევაში, ვირუსების PCR დიაგნოსტიკა ან ანესთეზიით გამოკვლევა ენდოსკოპიის სახით (კამერის შეყვანა ორგანოს ვიზუალურად შესამოწმებლად).  

საფრთხე ადამიანისთვის

ხშირად ძაღლების დაავადებები არ არის საშიში ადამიანისთვის, მაგრამ მაინც ღირს პირადი ჰიგიენის წესების დაცვა და საკუთარი თავის დაცვაც. ეს მნიშვნელოვანია ისეთი დაავადებების სიმპტომების არსებობისას, როგორებიცაა:

• ჭიები. ზოგიერთი პარაზიტი შეიძლება გადავიდეს ძაღლიდან ადამიანზე და პირიქით. მაგალითად, ეს არის ღვიძლის ჭიები (ფლუკები, შისტოსომები), ღორის ჭიები, ასკარიდები, ანკილოსტომები და ა.შ.
•  ტკიპების ნაკბენები. თავად ძაღლი ვერაფრით ვერ დაგაინფიცირებს, მაგრამ ტკიპა შეიძლება, მისი სხეულიდან ადამიანისაზე გადმოვიდეს.
• ვირუსული დაავადებები. მაგალითად, ცოფი არის მომაკვდინებელი დაავადება, რომელიც არ იკურნება ადამიანებსა და ძაღლებში. შინაური ცხოველების დაინფიცირებისას მიმართავენ ევთანაზიას, ხოლო ადამიანი აგონიაში კვდება.
• ბაქტერიული ინფექციები. მაგალითად, ლეპტოსპიროზი, რომელიც გამოწვეულია ბაქტერიებით და აზიანებს ღვიძლს, თირკმელებს, კუნთებსა და ნერვულ სისტემას. როგორც ვხედავთ, ძაღლების არც თუ ისე ბევრი დაავადება ემუქრება ადამიანს. მათი თავიდან აცილება საკმაოდ მარტივია – საჭიროა რეგულარულად ჩაუტაროთ ძაღლს ვაქცინაცია და მკურნალობა გარე და შინაგანი პარაზიტების წინააღმდეგ.

მკურნალობა

მდგომარეობები, როდესაც ძაღლი უსიცოცხლოა, არ ჭამს და არ სვამს, საჭიროებს აქტიურ მკურნალობას და ეს მნიშვნელოვნად განსხვავდება, გამომწვევი მიზეზების მიხედვით. მკურნალობა ინიშნება ინდივიდუალურად თითოეულ შემთხვევაში, მაგრამ არსებობს ზოგადი წესები, რომლებიც ვრცელდება დაავადების კონკრეტულ ჯგუფზე. მზის დარტყმის შემთხვევაში აუცილებელია შინაური ცხოველის გაგრილება ყინელებითა და სველი პირსახოცით, ყოველგვარი დატვირთვის გამორიცხვით. ჰიპოთერმიის შემთხვევაში, პირიქით, საჭიროა გათბობა, ეცადეთ მიირთვას საკვები და დალიოს თბილი წყალი, შეუქმენით სიმშვიდე. ღვიძლის დაავადებების დროს თერაპია მიზნად ისახავს ჰეპატოციტების (ღვიძლის ძირითადი უჯრედების) ეფექტურობის შენარჩუნებას, ვიტამინებისა და სითხის შევსებას. ხშირად ინიშნება ანტიბიოტიკები. გამოჯანმრთელების ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორია მადის აღდგენა. ღვიძლის სწორი ფუნქციონირებისთვის ძაღლმა უნდა მიიღოს მინიმალური დღიური კალორიების რაოდენობა. თირკმელების ფუნქციონირების აღსადგენად ორგანიზმში წყლის ბალანსი ძალიან მნიშვნელოვანია. ამიტომ ინტრავენური გადასხმები და მედიკამენტები ინიშნება ანემიის გამოსასწორებლად, მცირდება საკვებში ცილების რაოდენობა, რათა გაუმჯობესდეს თირკმელების მუშაობა. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან თირკმელები გამოიმუშავებენ სპეციალურ ჰორმონს, რომელიც გავლენას ახდენს სისხლის წითელი უჯრედების, ერითროციტების, გამომუშავებაზე. ისინი ატარებენ ჟანგბადს ორგანოებში, რომლებიც მის გარეშე ვერ ფუნქციონირებენ. სამწუხაროდ, თირკმელი არ არის აღდგენადი ორგანო და თუ თირკმელების 70%-ზე მეტია დაზიანებული, თერაპია შეიძლება, ვერ დაგვეხმაროს და ნებისმიერი მკურნალობა უშედეგო აღმოჩნდეს.

კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დაავადებების სამკურნალოდ გამოიყენება სხვადასხვა ტაქტიკა. თუ დაავადების მიზეზი უცხო სხეულები ან სიმსივნეა, საჭიროა ოპერაცია, ზოგიერთ შემთხვევაში კი ქიმიოთერაპია. სხვა შემთხვევაში გამოიყენება გასტროპროტექტორები, ნაწლავების მოტორიკის დამაჩქარებელი ან პირიქით, მისი შემანელებელი წამლები, ანტიბიოტიკები, სორბენტები და გადასხმები. ვირუსული დაავადებების განვითარების დროს აუცილებელია იმუნიტეტის შენარჩუნება, ამიტომ ინიშნება იმუნოსტიმულატორები და ვიტამინები. ინფექციის სიმპტომები იხსნება ღებინების საწინააღმდეგო საშუალებებით, ანტიბიოტიკებით და გადასხმებით. გულმკერდის, მუცლის ღრუს, რეპროდუქციული ორგანოების ბაქტერიული ინფექციის განვითარების დროს, იყენებენ ანტიბიოტიკებისა და სიმპტომატური პრეპარატების კურსს. მაგალითად, პნევმონიის (ბაქტერიული პნევმონიის) განვითარებისას, ინიშნება ჟანგბადოთერაპია, ბრონქოსპაზმოლიტიკები, ფილტვებში ლორწოს გასათხელებელი პრეპარატები. კუნთების, ძვლების, სახსრების ტკივილის არსებობისას ინიშნება ტკივილგამაყუჩებლები – არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები და მიორელაქსანტები. აუცილებელია მოძრაობის შეზღუდვა. გარდა ამისა, რეაბილიტაცია შეიძლება დაინიშნოს მასაჟის, ცურვის ან ფიზიკური აქტივობის სახით. გულის დაავადების სამკურნალოდ გამოიყენება სპეციფიკური თერაპია, რომელიც აძლიერებს გულის კუმშვადობას, ასევე – წნევის შესამცირებელი პრეპარატები, შარდმდენები. თუ საკვებზე უარის თქმის მიზეზი არის პარაზიტები – ჰელმინთები, კანქვეშა ტკიპა, რწყილები ან უჯრედშიდა პარაზიტები, მათი დადგენის შემდეგ ინიშნება მედიკამენტები ამ კონკრეტული ტიპის პარაზიტის სამკურნალოდ.

როგორ დავუბრუნოთ მადა

თუ ძაღლი უჩივის უმადობას და არ აქვს ჯანმრთელობის პრობლემები, შეეცადეთ გაითვალისწინოთ ჩვენი რჩევები:

• მოაშორეთ საჭმელი და თასები, რამდენჯერმე გამოტოვეთ კვება და არ დათანხმდეთ ძაღლის მოთხოვნას საკვებზე. ყველა ძაღლს აქვს პირველადი ინსტინქტები და ეს არ მისცემს საშუალებას, რომ ორგანიზმი აშიმშილოს. როგორც კი შინაურ ცხოველს საკმარისად მოშივდება, ის დათანხმდება საჭმლის თავისი თასიდან ჭამას.
•  არ დატოვოთ საკვები თასში მას შემდეგ, რაც თქვენი ძაღლი მორჩება ჭამას. მოაშორეთ ნარჩენები მომდევნო ჭამის დრომდე.
•  თუ ძაღლს არ აქვს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის პრობლემები, ალერგია, ჭამამდე 15–20 წუთით ადრე მიეცით თევზის ან ხორცის ოდნავ მარილიანი ნაჭერი. მარილი გაზრდის შიმშილის გრძნობას. მაგრამ არ შეყვეთ ამ პროცესს – ეს არის ერთჯერადი რჩევა, არ არის რეკომენდებული მუდმივად ამის კეთება.
•  უფრო ხშირად გაასეირნეთ თქვენი ძაღლი, ეთამაშეთ. ეს საშუალებას მისცემს მას, არ მოიწყინოს და დაწვას კალორიები.
• შექმენით კონკურენცია, შესთავაზეთ საკვები სხვა შინაურ ცხოველს მის თვალწინ. ძაღლები ხარბები არიან და არ უყვართ საკვების, სათამაშოების ან პატრონის ყურადღების გაზიარება, ამიტომ ისინი მაშინვე გამოიჩენენ ინტერესს იმის მიმართ, რაც კონკურენტს გადაეცა.
• შეცვალეთ რაციონი. ზოგჯერ საჭიროა საკვების ბრენდის ან გემოს შეცვლა, ძაღლის მადის გასააქტიურებლად, ახალი სახეობის ფაფის დამატება.

რა უნდა გავაკეთოთ, თუ ლეკვი კარგად არ ჭამს?

თუ ლეკვი უარს ამბობს ჭამაზე, უმჯობესია დაუყოვნებლივ მიმართოთ ვეტერინარს. ლეკვი ბავშვია და მის სხეულში ყველაფერი განსხვავდება, ზრდასრული ძაღლისგან. ბავშვისთვის ერთ დღეზე მეტი შიმშილი კრიტიკული ხდება, ორგანიზმში შეუქცევადი პროცესები დაიწყება. ჩვილებში საკვებზე უარის თქმის ყველაზე გავრცელებული მიზეზებია ვირუსული ინფექციები და მუცლის ტკივილი, ნაწლავში განვითარებული საჭმლის მონელების პრობლემების გამო. ასეთ სიტუაციებში საჭიროა სრულფასოვანი ვეტერინარული დახმარება – პრეპარატები ნაწლავებისთვის, ანტიბიოტიკები, ინფუზიური თერაპია. თუ ლეკვი კარგად არ ჭამს, არჩევს საკვებს, მაგრამ აქტიურია, სვამს წყალს და თანახმაა ტკბილეულზე, შეეცადეთ შეიმუშაოთ რაციონი. დიდი ალბათობით, მას რაღაც უშლის ხელს კარგად ჭამაში – ზედმეტი სიმწარე, უვარგისი საკვები, ზედმეტად მაღალი კალორიული საკვები, გაუვალობის პრობლემა, ან არასაკმარისი თამაში და აქტივობა.

რატომ ამბობს უარს ჯანმრთელი ლეკვი საკვებზე?

თუ ლეკვი ჯანმრთელია და კარგად არ ჭამს, ყურადღებით დააკვირდით, როგორ იქცევა ჭამის დროს. შესაძლოა, კვებაზე უარის თქმის ობიექტური მიზეზები არსებობს.

• არასწორი კვება. უფრო ზუსტად – საკვები, რომელიც არ არის განკუთვნილი ლეკვებისთვის. ლეკვის და ზრდასრული ძაღლის ყბის ზომა შეიძლება ძალიან განსხვავებული იყოს. ამიტომ, აუცილებელია გრანულების ზომის შერჩევა სპეციალურად თქვენი შინაური ცხოველისთვის. ბევრი მწარმოებელი გვთავაზობს ასეთ საკვებს. ძირითადი ბრენდების უმეტესობას აქვს მშრალი და სველი საკვები, საშუალო, დიდი და გიგანტური ჯიშის ლეკვებისთვის.
• რეჟიმის არარსებობა. ლეკვს სჭირდება დღეში 3-4-ჯერ კვება, ზრდასრულ ძაღლს – 2-ჯერ დღეში, გარკვეული კვების საათების და ულუფის ზომის დაცვით. შესაძლოა, თქვენ ძალიან ხშირად აჭმევთ თქვენს ცხოველს ან აძლევთ ძალიან დიდ ულუფებს.
• საკვების ხშირი ცვლილება. უკეთესი საკვების ძიებაში პატრონები ხშირად ცვლიან ბრენდს. ეს კი საფრთხეს ქმნის: პირველ რიგში, შინაური ცხოველი შეიძლება მიეჩვიოს ხშირ ცვლილებებს და მუდმივად დაელოდოს რაიმე ახალს. მეორეც, საკვების უეცარმა ცვლილებამ შეიძლება გამოიწვიოს ცხოველში საჭმლის მომნელებელი პრობლემები.
•  სუფრიდან სასუსნავი და საჭმელი. ძაღლის რაციონში „გემრიელობები“ უნდა იყოს შეზღუდული რაოდენობით; კატეგორიულად აკრძალულია შოკოლადი, სოსისი, ყველი და სხვა მსგავსი კერძები. ასე რომ თქვენ არა მხოლოდ გაანებივრებთ თქვენს ცხოველს, არამედ ზიანს აყენებთ მის საჭმლის მომნელებელ სისტემას. თუ გსურთ, ასიამოვნოთ თქვენს შინაურ ცხოველს, აირჩიეთ სპეციალურად ძაღლებისთვის შექმნილი კერძები.

როგორ მივაჩვიოთ ლეკვი მშრალ კვებას

ერთი ტიპის საკვებიდან მეორეზე გადასვლა ეტაპობრივი უნდა იყოს. შეურიეთ ახალი საკვები ძველ საკვებს, თანდათან გაზარდეთ პროპორცია. ამ გზით თქვენ თავიდან აიცილებთ შინაური ცხოველის შიმშილობას. საკმაოდ რადიკალური მეთოდია, აჩვენო ცხოველს, რომ თასში საკვები მისი ერთადერთი არჩევანია. ეს მეთოდი განკუთვნილია მხოლოდ ძაღლებისთვის, რომლებსაც არ აქვთ კუჭის პრობლემები. დიეტოლოგები გვირჩევენ კვების დროს საკვები ჭურჭელში ჩადოთ და ნახევარი საათით ან 1 საათის განმავლობაში დატოვოთ. თუ ძაღლი საჭმელს არ ეხება, აიღეთ თასი მომდევნო ჭამამდე. დარწმუნდით, რომ ამ დროის განმავლობაში სახლში არავინ აჭმევს ძაღლს! ნუ გეშინიათ, რომ ის მშიერი დარჩება. ცხოველმა შეიძლება რამდენიმე დღე არ ჭამოს, მთავარია სასმელი წყალი მიიღოს. სინამდვილეში, ძაღლს საკვების მრავალფეროვნება არ სჭირდება, ის მზადაა მთელი ცხოვრება მიირთვას ერთი სახეობის საკვები, თუ ის დაბალანსებულია.

პროფილაქტიკა

დაიცავით ვაქცინაციის, პარაზიტების მკურნალობის განრიგი და წელიწადში ერთხელ მაინც გაიარეთ სამედიცინო გამოკვლევა. კლინიკური გამოკვლევა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია 6 წელზე მეტი ასაკის შინაური ცხოველებისთვის, რადგან ამ ასაკში ძაღლების ჯიშის უმეტესობა ხანდაზმულია და აუცილებელია მათი სხეულის მუშაობის რეგულარული შემოწმება. ნუ უგულებელჰყოფთ ძაღლების ჰიგიენის რეკომენდაციებს, როგორიცაა თასების რეცხვა, შესაფერისი საწოლი, რომელიც რეგულარულად უნდა გარეცხოთ და დაბერტყოთ, კვებისა და სმის ნორმები. საკვები უნდა იყოს ახალი და მაღალი ხარისხის, წყალი სუფთა და გაფილტრული. არაერთი საკვები, რომელიც ადამიანისთვის ნაცნობი და საყვარელია, ძაღლებისთვის, შეიძლება შხამი აღმოჩნდეს – მაგალითად, ყურძენი (და ქიშმიში), შოკოლადი, ავოკადო, სანელებლები, მწნილები, ძეხვეული, სოკო, ხახვი, ნიორი, ალკოჰოლი. ისინი ერთხელ და სამუდამოდ უნდა გამოირიცხოს ძაღლის რაციონიდან. მოიცილეთ საფრთხე სახლში, შეინახეთ საყოფაცხოვრებო ქიმიკატები და მედიკამენტები ჩაკეტილ კარადებში, ხოლო თუ თქვენი ძაღლი „ეშმაკია“ და შეუძლია მათი გახსნა, თქვენ უნდა დააყენოთ საკეტი. იყიდეთ სათამაშოები ძაღლის ზომისა და ხასიათის მიხედვით, რათა არ გადაყლაპოს და არ დაღეჭოს. დახურეთ ფანჯრები და აივანი, ძაღლებიც ხტებიან სიმაღლიდან. რეგულარულად დაალაგეთ სახლი. და, რა თქმა უნდა, არ დაივიწყოთ თქვენს ძაღლთან მეგობრობა. თქვენ მისთვის მთელი სამყარო ხართ და ის ყოველთვის გელოდებათ, რომ მასთან ერთად იაროთ, ითამაშოთ, ესაუბროთ. თუ არ გაქვთ საკმარისი დრო შინაური ცხოველისთვის და ფიქრობთ, რომ ის მოწყენილია, მოიყვანეთ მეორე, ისინი ერთად უფრო გაერთობიან. რეგულარულად შეუმოწმეთ: თვალები, ყურები, ბეწვი, პირი. გამოიყენეთ ვეტერინარული კოსმეტიკა შინაური ცხოველების ჰიგიენისთვის და არ დაგავიწყდეთ, რომ ვეტერინარი თქვენი თანაშემწეა ძაღლის მოვლაში.

მადის დაკარგვა და მოთენთილობა: მთავარი

•  მნიშვნელოვანია მდგომარეობის გამომწვევი მიზეზი – ფიზიოლოგიურია თუ პათოლოგიური, ამაზეა დამოკიდებული, სჭირდება თუ არა ძაღლს მკურნალობა.
•  თუ პრობლემა ფიზიოლოგიურია, უბრალოდ დააკვირდით ძაღლს და თუ ეს შესაძლებელია, გამოასწორეთ მისი ქცევა.
•  თუ პრობლემა პათოლოგიურია და დაავადების განვითარების რისკი არსებობს, პირველადი დახმარება გაუწიეთ შინაურ ცხოველს, შემდეგ მიმართეთ ვეტერინარს.
•  თუ ეჭვი გეპარებათ, დაავადებაა თუ უბრალოდ მისი სიჯიუტე, მიმართეთ ექიმს. ჩვეულებრივ, ანამნეზის შეგროვებითაც კი, ექიმს შეუძლია გაიგოს, არის თუ არა შინაური ცხოველი ავად.