გვერდითი მოვლენები კატებში ცოფსა და სხვა დაავადებებზე აცრის შემდეგ

რა დაავადებების წინააღმდეგ ხდება კატების ვაქცინაცია? კატებს ვაქცინაციას შემდეგი დაავადებების წინააღმდეგ უკეთებენ: ცოფი, კატის პანლეიკოპენია, კატის ჰერპესვირუსული ინფექცია, კალცივირუსული ინფექცია, ქლამიდიოზი, ბორდეტელოზი და კატის ლეიკემიის ვირუსი. უნდა აღინიშნოს, რომ კატებისთვის ძირითადი (რეკომენდირებული) ვაქცინებია ცოფის, პანლეიკოპენიის, ჰერპესის ვირუსის და კალიცივირუსის წინააღმდეგ. დამატებითი (გამოიყენება სურვილისამებრ) მოიცავს ვაქცინაციას ქლამიდიოზის, ბორდეტელოზის და კატის ვირუსული ლეიკემიის წინააღმდეგ. ცოფი ცხოველებისა და ადამიანების მომაკვდინებელი ვირუსული დაავადება, რომელიც გადადის ცოფის ვირუსით დაავადებული ცხოველის დაკბენით, ხასიათდება ცენტრალური ნერვული სისტემის მძიმე დაზიანებით და სრულდება სიკვდილით. ჩვენს ქვეყანაში კანონმდებლობის მოთხოვნები ითვალისწინებს ცოფის საწინააღმდეგო სავალდებულო ვაქცინაციას და ამასთანავე, აუცილებელია მაშინაც თუ ცხოველთან ერთად საერთაშორისო მოგზაურებაში მიდიხართ. პირველი ვაქცინაცია ცოფზე ტარდება 12 კვირის ასაკში, ერთი წლის შემდეგ ხდება რევაქცინაცია, და გრძელდება ყოველწლიურად ცხოველის მთელი სიცოცხლის მანძილზე. ცოფის საწინააღმდეგო ვაქცინაციის შემდეგ კატამ შეიძლება თავი ცუდად იგრძნოს, მაგრამ ეს რეაქცია მისაღებია და ქრება ერთ დღეში. პანლეიკოპენია კატებში (FPV) კატების მეტად გადამდები ვირუსული დაავადება, რომელიც ხასიათდება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დაზიანებით. ძირითადად ერთ წლამდე ასაკის ცხოველები ავადდებიან. პანკეიკოპენია ხასიათდება სიკვდილიანობის მაღალი მაჩვენებლით, განსაკუთრებით 6 თვემდე კნუტებში. ვირუსი გადაეცემა ცხოველის ბუნებრივი სეკრეციით (ღებინება, განავალი, ნერწყვი, შარდი). რეკომენდებული ვაქცინაციის გრაფიკი: ჯერ – 6-8 კვირაში, შემდეგ – ყოველ 2-4 კვირაში 16 კვირამდე, რევაქცინაცია – 1 წელიწადში ერთხელ, შემდეგ – არა უმეტეს 1-ჯერ 3 წელიწადში. ძუებს უნდა ჩაუტარდეთ ვაქცინაცია ორსულობამდე და არა ორსულობის დროს.

კატის ჰერპესვირუსის ინფექცია (რინოტრაქეიტი) (FHV-1) ზედა სასუნთქი გზების და თვალების კონიუნქტივის მწვავე ვირუსული დაავადება, რომელსაც ახასიათებს ცემინება, ცხვირიდან გამონადენი, კონიუნქტივიტი. ძირითადად ახალგაზრდა ცხოველები ავადდებიან. გამოჯანმრთელების შემდეგაც კი ის რჩება ორგანიზმში მრავალი წლის განმავლობაში ლატენტური (ფარული) სახით, სტრესის ან დასუსტებული იმუნიტეტის დროს ინფექცია ხელახლა აქტიურდება. რეკომენდებული ვაქცინაციის გრაფიკი: ჯერ – 6-8 კვირაში, შემდეგ – ყოველ 2-4 კვირაში 16 კვირამდე, რევაქცინაცია – წელიწადში ერთხელ. შემდეგ ინფიცირების დაბალი რისკის მქონე კატებისთვის (შინაური კატები რომლებიც გარეთ არ გადიან და სხვა ცხოველებთან კონტაქტი არ აქვთ) ვაქცინაცია დასაშვებია 3 წელიწადში ერთხელ. ინფიცირების დიდი რისკის მქონე კატების ვაქცინაცია კი (კატები რომლებიც მარტო დასეირნობენ გარეთ, მონაწილოებენ გამოფენებში, მონაწილეობენ გამრავლებაში ა.შ.) რეკომენდირებულია ყოველწლიურად.

კალცივირუსი კატებში (FCV) კატების მწვავე, უაღრესად გადამდები ინფექციური დაავადება, რომელიც უმეტესად ვლინდება ცხელებით, ცხვირიდან გამონადენით, თვალების, პირის ღრუს წყლულებით, გინგივიტით და დაავადების ატიპიური მიმდინარეობის შემთხვევაში შეიძლება კატა დაკოჭლდეს. ზოგიერთ შემთხვევაში შეიძლება განვითარდეს სისტემური კალცივირუსი, რომელსაც აქვს მაღალი სიკვდილიანობის მაჩვენებელი დაავადებულ კატებში. რეკომენდებული ვაქცინაციის გრაფიკი: ჯერ – 6-8 კვირაში, შემდეგ – ყოველ 2-4 კვირაში 16 კვირამდე, რევაქცინაცია – წელიწადში ერთხელ. შემდეგ ინფიცირების დაბალი რისკის მქონე კატებისთვის ვაქცინაცია 3 წელიწადში ერთხელ მისაღებია. ინფექციის მაღალი რისკის მქონე კატების ვაქცინაცია ყოველწლიურად არის რეკომენდირებული. ვირუსული ლეიკემია კატებში (FeLV) უკიდურესად საშიში დაავადება, რომელიც გავლენას ახდენს კატების იმუნურ სისტემაზე, იწვევს ანემიას, შეიძლება გამოიწვიოს სიმსივნური პროცესების წარმოქმნა ნაწლავებში, ლიმფურ კვანძებში (ლიმფომა). კატის ლეიკემიის ვირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია არჩევითია, მაგრამ მისი გამოყენება განისაზღვრება კონკრეტული ცხოველის ცხოვრების წესის გათვალისწინებით და რისკების შეფასების შემდეგ, ვინაიდან ლეიკოზის ვირუსი ნერწყვით, ნაკაწრებითა და ნაკბენებით გადადის, კატებს, რომლებიც გადიან გარეთ ან ცხოვრობენ ქუჩაში და აქვთ სხვა ცოხველებთან კონტაქტი ცრიან, ისევე როგორც მათ, რომლებსაც გამოიყენებენ გასამრავლებლად. პირველი ვაქცინაცია ტარდება რვა კვირის ასაკში, რევაქცინაცია – 4 კვირის შემდეგ და შემდეგ – წელიწადში ერთხელ. მხოლოდ FeLV–უარყოფითი ცხოველების აცრა უნდა მოხდეს, ანუ ვაქცინაციამდე აუცილებელია კატის ლეიკემიის ვირუსის ანალიზის ჩატარება (სწრაფი ტესტი და PCR).   როგორი ვაქცინები არსებობს ჩვენს ბაზარზე არსებობს სხვადასხვა ტიპის ვაქცინები. მათგან ყველაზე გავრცელებულია მოდიფიცირებული ცოცხალი ვაქცინები: Nobivac Tricat Trio/Ducat/Vv, Purevax RCP/RCPCh/FeLV, Feligen RCP და ინაქტივირებული (მკვდარი) ვაქცინა Multifel. ნობივაკი ნიდერლანდური კომპანიის MSD-ს ვაქცინა, რომელიც რამდენიმე სახისაა: • Nobivac Tricat Trio – მოდიფიცირებული ცოცხალი ვაქცინა (MLV) პანლეიკოპენიის, ჰერპესის ვირუსისა და კალცივირუსის წინააღმდეგ; • Nobivac Ducat – MZhV ჰერპესის ვირუსისა და კალცივირუსის საწინააღმდეგო; • Nobivac Vv – MZhV კატის ბორდეტელოზის საწინააღმდეგო; • Nobivac Rabies არის ინაქტივირებული ცოფის ვაქცინა.

პურევაქსი ფრანგული ვაქცინა Boehringer Ingelheim-ისგან (Merial), რომელიც არ შეიცავს ადიუვანტს (იმუნური პასუხის გამაძლიერებელს), ვეტერინარული ასოციაციების რეკომენდაციების თანახმად და ხელმისაწვდომია ბაზარზე რამდენიმე სახით: • Purevax RCP – MZhV პანლეიკოპენიის, ჰერპეს ვირუსისა და კალცივირუსის საწინააღმდეგო; • Purevax RCPCh – MZhV პანლეიკოპენიის, ჰერპეს ვირუსის, კალცივირუსისა და ქლამიდიოზის საწინააღმდეგო; • Purevax FeLV არის ერთადერთი ვაქცინაა საქართველოში, რომელიც კატების ვირუსული ლეიკოზის წინააღმდეგ გამოიყენება. ცოფის ვაქცინა Boehringer Ingelheim-ისგან (Merial), წარმოებულია საფრანგეთში. ინაქტივირებულია და არაადიუვანტური. Feligen CRP/R Virbac ფრანგული ვაქცინა კალცივირუსის, რინოტრაქეიტის და პანლეიკოპენიის პროფილაქტიკისთვის, ვაქცინის მეორე კომპონენტია ცოფის დასუსტებული ვაქცინა. მულტიკანი 4 ეს არის ინაქტივირებული ვაქცინა კალიცივირუსის, რინოტრაქეიტის, პანლეიკოპენიის და ქლამიდიოზის წინააღმდეგ. რა შემთხვევებში არ შეიძლება ვაქცინაცია ვაქცინაცია ტარდება მხოლოდ კლინიკურად ჯანმრთელ ცხოველებში, ამიტომ ნებისმიერი სიმპტომი (ცხელება, ღებინება, დიარეა, გამონადენი ცხვირიდან და თვალებიდან, ცემინება, პირის ღრუს წყლულები, ზოგადი სისუსტე, ჭამაზე უარი და ა.შ.) არის ვაქცინაციის უკუჩვენება. არ შეიძლება იმ ცხოველების ვაქცინაცია, რომლებიც იღებენ იმუნოსუპრესიულ თერაპიას (ციკლოსპორინი, გლუკოკორტიკოსტეროიდები, ქიმიოთერაპიული საშუალებები), პრეპარატის ბოლო დოზასა და ვაქცინაციას შორის ინტერვალი უნდა იყოს მინიმუმ ორი კვირა. ცენტრალური ნერვული სისტემის დარღვევების თავიდან ასაცილებლად (ცერებრული დაზიანება – ცერებრალური ატაქსია), კატეგორიულად აკრძალულია კნუტების ვაქცინაცია 6 კვირამდე ვაქცინით Feline Panleukopenia (FPV). არ შეიძლება ორსული კატების აცრა პანლეიკოპენიის საწინააღმდეგო ცოცხალი ვაქცინით, რადგან არსებობს ვირუსის ნაყოფზე გადაცემის და მათში ნაყოფის პათოლოგიების განვითარების რისკი. ცოცხალი ვაქცინებით აცრა არ ხდება მძიმე იმუნოდეფიციტის მქონე კატებში (მაგ., კატის ლეიკემიის ვირუსი ან ვირუსული იმუნოდეფიციტი), რადგან ვირუსის რეპლიკაციაზე კონტროლის დაკარგვამ („გამრავლება“) შეიძლება გამოიწვიოს კლინიკური სიმპტომები ვაქცინაციის შემდეგ.

კატის ნორმალური რეაქცია ვაქცინაციაზე და მისი მდგომარეობა თანამედროვე ვაქცინები საკმაოდ უსაფრთხოა, იშვიათად იწვევენ გვერდით მოვლენებს. თუ ვაქცინაციის ყველა წესი დაცულია, ცხოველი შემოწმებულია ვეტერინარის მიერ, შეგროვებულია ანამნეზი, ექიმი ინდივიდუალურად უდგება ცხოველს, კატის ჯანმრთელობის მდგომარეობა ვაქცინაციის შემდეგ არ იცვლება, დასაშვებია ინექციის ადგილზე შესიება. კნუტის აცრის შემდეგ მისი ქცევაც უცვლელი რჩება, თუმცა, იშვიათად შესაძლებელია ძილიანობა და მისუსტებულობა კატა ცოფის საწინააღმდეგო ვაქცინაციის შემდეგ შეიძლება იყოს მისუსტებული პირველი დღე-ღამის განმავლობაში, მისაღებია სხეულის ტემპერატურის უმნიშვნელო და ხანმოკლე მატება, ინექციის ადგილზე შეიძლება გამოჩნდეს კოპი და რამდენიმე დღე ჰქონდეს.

რეაქციები და გართულებები კატებში ვაქცინაციის შემდეგ ინექციის შემდგომი ფიბროსარკომა ეს არის ძალიან იშვიათი გართულება კატებში ვაქცინაციის შემდეგ. მისი მიზეზი არის ნებისმიერი წამლის კანქვეშ შეყვანა, მათ შორის ვაქცინა. შეიძლება გამოიწვიოს ლოკალური ანთება (ვაქცინაციის შემდეგ ადგილის ამობურცვა) და თუ ეს ანთება არ გაქრება, შეიძლება გადაიზარდოს ქრონიკულ, შემდეგ კი სიმსივნურ წარმონაქმად გადაიქცეს. დადასტურებულია, რომ ვაქცინის ტიპი, მისი შემადგენლობა, ადიუვანტის არსებობა ან არარსებობა არ ახდენს გავლენას ინექციის შემდგომი ფიბროსარკომის ალბათობაზე, მაგრამ უფრო მეტად მოქმედებს ინექციური ხსნარის ტემპერატურა. რაც უფრო ცივია ხსნარი შეყვანამდე, მით მეტია ადგილობრივი ანთების განვითარების რისკი, ვაქცინაციის შემდეგ კოპის გაჩენა, მისი ქრონიკულ ანთებად გარდაქმნა და სიმსივნური პროცესის განვითარების რისკი. თუ ერთი თვის განმავლობაში კატას ვაქცინაციის შემდგომი კოპი არ გაუქრება, რეკომენდებულია ამ წარმონაქმნის ქირურგიული მოცილება და მასალის გაგზავნა ჰისტოლოგიაში.

მოდუნება, მადის დაკარგვა ეს სიმპტომები შეიძლება ჰქონდეთ კნუტებსა და ზრდასრულ კატებს, მაგრამ ეს რეაქციები პირდაპირ კავშირში არ არის ვაქცინაციასთან. თუ ვაქცინაციის შემდეგ კატა მოთენთილია არა უმეტეს ერთი დღის განმავლობაში, ან კარგად არ ჭამს, ეს გამოწვეულია სტრესით კლინიკაში ვიზიტის შემდეგ და არა წამალზე რეაქციით. თუ კნუტი მოდუნებულია ვაქცინაციიდან ერთ დღეზე მეტი ხნის განმავლობაში კარგად არ ჭამს, მაშინ შესაძლო მიზეზების გასარკვევად, ღირს ვეტერინარს აჩვენოთ. ღებინება ასევე, თუ კატა აცრის შემდეგ აღებინებს, აუცილებელია ვეტერინართან ვიზიტი, რადგან ეს შეიძლება იყოს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის რომელიმე დაავადების სიმპტომი და არავითარი კავშირი არ ჰქონდეს ვაქცინაციასთან. კოჭლობა ეს სიმპტომი შეიძლება შენიშნოთ კნუტის ვაქცინაციის შემდეგ, თუ ვაქცინა ბარძაყის კუნთში იქნა შეყვანილი. ეს მდგომარეობა ჩვეულებრივ ქრება ერთ დღეში. ზოგიერთ შემთხვევაში, როდესაც პრეპარატი შედის საჯდომის ნერვში, შეიძლება შეინიშნოს მენჯის კიდურზე ხანგრძლივი კოჭლობა, დამბლა. ამ შემთხვევაში რეკომენდებულია შინაური ცხოველის სპეციალისტისთვის ჩვენება.

ვაქცინაციის შემდეგ ინფექციური დაავადების განვითარება ყველაზე გავრცელებული მიზეზი, რის გამოც კნუტი ავადდება ვაქცინაციის შემდეგ, არის ის, რომ ცხოველი მანამდე იყო ინფიცირებული და იმყოფებოდა ინკუბაციურ პერიოდში, როდესაც ჯერ კიდევ სიმპტომები არ აღენიშნებოდა.

სხეულის ტემპერატურის დროებითი მატება ვაქცინაციის შემდეგ ეს სიმპტომი უმნიშვნელო გვერდითი რეაქციაა და ყველაზე ხშირად დროებითია (ვაქცინაციის შემდეგ რამდენიმე საათის შემდეგ ქრება). მაგრამ თუ კატას ვაქცინაციიდან ერთი დღის მანძილზე უნარჩუნდება მაღალი ტემპერატურა, აუცილებელია მისი ვეტერინარისთვის ჩვენება.

კანის ვასკულიტი ეს არის კანის სისხლძარღვების ანთებითი დაავადება, რომელსაც ახასიათებს სიწითლე, შეშუპება, ჰიპერპიგმენტაცია, ალოპეცია, წყლულები და კანზე ქერქები. ეს არის ძალიან იშვიათი გვერდითი რეაქცია, რომელიც შეიძლება ცოფის საწინააღმდეგო ვაქცინაციის შემდეგ განვითარდეს.

1 ტიპის ჰიპერმგრძნობელობა ეს არის კანის სხვადასხვა ალერგიული რეაქციები: კანის ქავილი, ჭინჭრის ციება, სახის გასიება. შეიძლება გამოწვეული იყოს ნებისმიერი სახის ვაქცინით. ეს გართულება ეხება სწრაფი ტიპის რეაქციებს და ჩვეულებრივ ვლინდება ვაქცინაციის შემდეგ პირველ საათებში. ეს ალერგიული რეაქცია, რა თქმა უნდა, გარკვეულ რისკებს შეიცავს, მაგრამ დროული გამოვლენითა და დახმარებით, ის სწრაფად ცხრება. ცნობილია, რომ უპირატესი ანტიგენი, რომელიც იწვევს ამ რეაქციებს, არის მსხვილფეხა რქოსანი შრატის ალბუმინი. იგი ხვდება ვაქცინაში მისი წარმოების დროს. თანამედროვე ვაქცინებში ალბუმინის კონცენტრაცია საგრძნობლად მცირეა და შესაბამისად, გვერდითი რეაქციების რისკიც შემცირებულია.